Χειμάδι Λάρισας
Συντεταγμένες: 39°43′20″N 22°33′50″E / 39.72222°N 22.56389°E
| Χειμάδι | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα[1] |
| Περιφέρεια | Θεσσαλίας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Λάρισας |
| Δήμος | Τεμπών |
| Δημοτική Ενότητα | Νέσσωνος |
| Γεωγραφία | |
| Νομός | Λάρισας |
| Υψόμετρο | 96 |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 173 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Σουφλάρ Τοϊβασι, Σουφλάρι |
| Ταχ. κώδικας | 400 06 |
| Τηλ. κωδικός | 24950 |
Το Χειμάδι[2] (Σουφλάρ,[3] παλιότερα επί Τουρκοκρατίας) είναι χωριό του νομού Λάρισας. Υπάγεται στην δημοτική κοινότητα Καλοχωρίου της δημοτικής ενότητας Νέσσωνος, του δήμου Τεμπών. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, το χωριό είχε πληθυσμό 213 κατοίκων.[4]
Σύμφωνα με την προηγούμενη διοικητική διαίρεση (σχέδιο Καποδίστριας, 1997-2010), το χωριό ανήκε στον δήμο Νέσσωνος, ενώ, πριν την ενσωμάτωση στο σχέδιο Καποδίστριας, συναποτελούσε, μαζί με το Καλοχώρι τη δημοτική κοινότητα Καλοχωρίου,[3] εκλέγοντας πάρεδρο. Βρίσκεται σε υψόμετρο 96 μέτρων[5]. Οι κάτοικοι είναι βλαχόφωνοι και έλκουν την καταγωγή τους από το Περιβόλι Γρεβενών.
Γενικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο πληθυσμός του χωριού αποτελείται αποκλειστικά από βλαχόφωνους, με καταγωγή από το Περιβόλι Γρεβενών.[6] Το γεγονός αυτό καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την πολιτιστική ταυτότητά των κατοίκων . Στα χωριό ο επισκέπτης θα βρει: καφενείο, ταβέρνες καφετέριες, σούπερ-μάρκετ και πρατήριο υγρών καυσίμων.
Σημειώνεται, οι κάτοικοι είναι φίλεργοι και φιλοπρόοδοι. Διαπρέπουν στον επιχειρηματικό τομέα, στις επιστήμες, στα γράμματα και στην πολιτική. Τα χωριά της «παραλίμνιας» αυτής περιοχής δίνουν συνεχώς ένα πλούσιο φυτώριο από ακαδημαϊκούς, εμπόρους, γιατρούς, μηχανικούς, αρχιτέκτονες, νομικούς, λογοτέχνες, συγγραφείς, επιστήμονες διαφόρων άλλων εξειδικεύσεων και πολιτικούς!
Ιστορικά στοιχεία[7]
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η μόνιμη εγκατάσταση των Βλάχων στην περιοχή έγινε μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881 καθώς αποχώρησαν από την περιοχή οι εώς τότε Τούρκοι κάτοικοί της. Οι κάτοικοι του Χειμαδίου και του γειτονικού Καλοχωρίου καθώς και οι Βλάχικες οικογένειες του διπλανού χωριού (Νέσσων), παρότι ήταν Βλάχοι Περιβολιώτες στην καταγωγή, από τα μέσα του 19ου αιώνα έπαψαν να πηγαίνουν τα καλοκαίρια στο Περιβόλι με τα κοπάδια τους. Η μεγάλη αύξηση της κτηνοτροφίας σε συνδιασμό με το δύσβατο της περιοχής και την έλλειψη νομής ανάγκασε τους κατοίκους του Περιβολίου να χωριστούν σε δύο ομάδες κι έτσι εναλλάξ τα πρώτα χρόνια η μία ομάδα να πηγαίνει στο Περιβόλι και η άλλη σε κάποιο άλλο μέρος της Δ. Μακεδονίας όπου και νοίκιαζαν μέρος για τα κοπάδια τους. Από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα ( 1870 περίπου ) η ομάδα των Περιβολιωτών (όπου απόγονοι τους σήμερα ζουν στα χωριά Καλοχώρι, Νέσσων, Χειμάδι, Μακρυχώρι, Συκούριο, Αργυροπούλι Π. Σκυλίτσι και Ν.Περιβόλι) επέλεξε ως μόνιμο θερινό προορισμό για τις οικογένειες και τα κοπάδια της, το όρος Γκαλισίτσα στην περιοχή της Αχρίδας στην ΒΔ Μακεδονία ( σήμερα βρίσκεται στα όρια με τη Δημοκρατία των Σκοπίων ).
Στην Γκαλισίτσα οι οικογένειες των Περιβολιωτών έμειναν σε δύο οικισμούς ( από ξύλινες καλύβες ) το 'Ανω Ιστόκ και το Κάτω Ιστόκ ( κόντα στο 1χλμ. ήταν η απόσταση του ενός οικισμού από τον άλλον ) κι ο κάθε οικισμός είχε την έκκλησία του, ( Αγία Παρασκευή καί Παναγία ). Εκεί συνέχισαν να πηγαίνουν έως το 1925, οπότε για διαφόρους λόγους ( 1. πίεση από τους Σέρβους να διαλέξουν εθνότητα, 2. δασμοί και φόροι από την πλευρά των Σέρβων, 3. ληστεία και απαγωγές εκ μέρους των Αλβανών καθώς και άλλοι λόγοι ) αναγκάστηκαν να σταματήσουν την εκεί θερινή τους διαβίωση. 'Ετσι κάποιες οικογένειες - μετά από χρόνια -επέστρεψαν πάλι στο Περιβόλι, ενώ άλλες συνέχισαν τις θερινές εξορμίσεις τους σ' άλλες ορεινές περιοχές τις Δ.Μακεδονίας ( Κρυσταλοπηγή, Πισοδέρι, Ανταρτικό, Ποντοκώμη κ.α.) έως την δεκαετία του 1950, οπότε και οι περισσότεροι κάτοικοι του Χειμαδίου και Καλοχωρίου ασχολήθηκαν συστηματικά με την γεωργία ( παράλληλα με την κτηνοτροφία οι περισσότεροι βέβαια ) και οι θερινές εξορμήσεις στα βουνά σταμάτησαν για τις περισσότερες οικογένειες του χωριού.
Πολιτισμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ηπειρώτικη και βλάχικη παραδοσιακή μουσική είναι από τα βασικά ακούσματα ενώ αντίστοιχα είναι και τα ήθη και έθιμα. Σημαντική εκδήλωση επίσης αποτελεί το καρναβάλι που διοργανώνεται κάθε Καθαρή Δευτέρα. Προστάτης του χωριού είναι ο Άγιος Γεώργιος.
Αξιόλογη είναι η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο Χειμάδι που πανηγυρίζει στις 23 Απριλίου. Πάνω σε λόφο του Χειμαδίου είναι τα ξωκλήσια του προφήτη Ηλία και της Αγίας Μαρκέλλας που συγκεντρώνουν πολλούς προσκυνητές την ημέρα της γιορτής στις 20 Ιουλίου και 22 Ιουλίου αντίστοιχα. Παραδοσιακά πανηγύρια διοργανώνονται τόσο στην εορτή του Αγίου Γεωργίου όσο και στην εορτή του προφήτη Ηλία, τα οποία αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της παράδοσής του Χειμαδίου.
Στο κέντρο της πλατείας βρίσκεται το Ηρώο με τα ονόματα νεκρών. Επίσης λειτουργούν: Αγροτικό Ιατρείο, Αγροτικός Συνεταιρισμός, Μορφωτικός Σύλλογος και η ποδοσφαιρική ομάδα «ο Ολυμπιακός» του Χειμαδίου, με σημαντική παρουσία στα τοπικά πρωταθλήματα. Αξιομνημόνευτες ήταν οι μουριές που υπήρχαν στο παρελθόν στην πλατεία του χωριού, ο οποίες λόγο γήρατος εκριζώθηκαν.
Τις Απόκριες παρατηρείται μεγάλη κίνηση. Μαγειρεύεται το πατροπαράδοτο «μπουρανί» και γίνεται η αναπαράσταση του «Βλάχικου γάμου». Την Κυριακή της Αποκριάς αναβιώνει το έθιμο του ανάμα της φωτιάς, το οποιό σηματοδοτεί το τέλος του Χειμώνα.
Γύρω από το χωριό υπάρχουν 3-4 θέσεις προϊστορικής κατοίκησης του 6-5000 π.Χ. (βλέπε αρχαιολόγους Δ.Θεοχάρη και Κ,Γαλλή) ενώ κοντά σε χωράφια στο γειτονικό Καλοχώρι προς Ελευθέριο βρίσκονται επιγραφές του 4ου- 2ου αι. π.Χ. που δείχνουν λατρεία Της Αρτέμιδος Θροσίας(=προστάτης του τοκετού) και του Ηρακλή.
Υπάρχουν εναπομείναντα σε όχι τόσο καλή κατάσταση Οθωμανικά πυργόσπιτα, τα οποία αναφέρονται και ως «αμυντικοί πύργοι», αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία πως τα κτίρια ήταν πρώτιστα κατοικία.
Παλιό Δημοτικό Σχολείο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το παλιό δημοτικό σχολείο στο Χειμάδι δεν λειτουργεί πια λόγο του δημογραφικού προβλήματος. Αποτελείται από δυο κτίρια. Το παλιότερο έχει μία κύρια αίθουσα και ένα βοηθητικό γραφείο. Το δεύτερο κτίριο αποτελείται από δυο κύριες αίθουσες. Κύρια χαρακτηριστικά είναι η λιτότητα και η συμμετρία. Από το 1981 έχει κυρηχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο "γιατί ανήκει στη σειρά των Εκπαιδευτηρίων που κτίστηκαν σε όλη την Ελλάδα με δωρεά του εθνικού ευεργέτη Ανδρέα Συγγρού και αποτελεί αξιόλογο δείγμα πρώιμης νεοκλασικής αρχιτεκτονικής των αρχών του 19ου αιώνα. Το κτίριο διακρίνεται από λιτότητα και συμμετρία στην οργάνωση της κύριας όψης, της οποίας το κεντρικό τμήμα προβάλλει ελαφρά προς τα έξω, τονίζοντας έτσι την είσοδο του κτιρίου και στέφεται με τριγωνικό αέτωμα".[8]
Στο χώρο στεγάζεται πλέον ο Μορφωτικός Εκπολιτιστικός Σύλλογος Χειμαδίου, ο οποίος και τον αξιοποιεί για τις δραστηριότητες του. Στις παλιές διδακτικές αίθουσες εκτίθεται μόνιμη συλλογή για την υφαντική τέχνη, τα εργαλεία της και τα δημιουργήματά της. Σε δεύτερη παράλληλη έκθεση παρουσιάζονται παλιές φωτογραφίες του χωριού και κατοίκων που δε βρίσκονται πλέον στη ζωή.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ GEOnet Names Server. 11 Ιουνίου 2018. -828616.
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 35. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 179.
- ↑ 3,0 3,1 «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2023.
- ↑ ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011», σελ. 10604 (σελ. 130 του pdf)
- ↑ «Χειμάδι ΛΑΡΙΣΑΣ, Δήμος ΤΕΜΠΩΝ | buk.gr». buk.gr.
- ↑ Αντώνης Μιχ. Κολτσίδας, Κουτσόβλαχοι, οι βλαχόφωνοι Έλληνες. Εθνολογική, λαογραφική και γλωσσολογική μελέτη, Εκδοτικός οίκος Αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1993, σελ. 65, 71.
- ↑ «Καλοχώρι και Χειμάδι Λαρισας».
- ↑ «ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ». listedmonuments.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαρτίου 2023. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2023.